Op Terschelling buigen vrijwilligers zich over de toekomst van de kerk, en laden ze de accu op

Met een banketstaaf in de hand staat Gerrit Lanting (66) in het kleine, nostalgische theater in West-Terschelling. Hij heeft net een spelletje gewonnen tijdens een workshop over het gebruik van ­digitale middelen in de kerk, met als rode draad: pak de kansen die die nieuwe technologie biedt.

Heel interessant en ja, inspirerend, zeggen Lanting en de drie andere kerkleden uit Wommels met wie hij naar het Inspiratiefestival is gekomen. Ze proberen naar eigen zeggen graag nieuwe dingen uit, en hier hopen ze ideeën en motivatie op te doen. “We staan als kerk in de achteruit, en hier willen we weer in de eerste versnelling komen.”

De circa twintig deelnemers aan de workshop, ook uit Zelhem, Veenendaal en Kortgene, hangen aan de lippen van Henrik Wienen, een dertiger die vroeger apps verkocht aan grote modemerken, tot aan hartje New York aan toe. Nu ontwikkelt en verkoopt hij een app die kerken kunnen gebruiken voor hun onderlinge communicatie.

Die komt niet in plaats van hun website of het kerkblad, benadrukt Wienen, maar ernaast. “Want de site of het blad wegdoen, dat is het stomste wat je kan doen.” Maar er moet wel wat bij. Zo’n app, waarschuwt hij, is geen gemakkelijke manier om jongeren te bereiken. Er is heel wat meer voor nodig om die ontbrekende groep tussen de 20 en 45 nog in de kerk te krijgen, weet Wienen. Maar de vaste kern, én de rand eromheen, kunnen wel van de app profiteren.

Wienen laat een illustratie zien. Verschillende smartphones gaan in de lucht, de luisteraars ­nemen er een foto van. Die delen ze straks met de mensen thuis, in hun kerkelijke gemeente.

De vrijwilligers mochten weleens wat terugkrijgen

Want dat is een van de bedoelingen van het Inspiratiefestival, het derde alweer. Mathilde de Graaff, ­dominee op Terschelling, zette het samen met anderen op, vanuit de gedachte dat de duizenden vrij­willigers die de noordelijke kerken draaiende houden weleens wat ­terug mochten krijgen: een feestje, zodat ze er weer geïnspireerd tegenaan kunnen. Het team organiseert een steeds uitgebreider programma met workshops, concerten, meditaties, voorstellingen, discussies en dansen. Inmiddels komen de deelnemers uit heel Nederland en zijn ze wel vaak, maar niet per se actief in een kerk. Sommigen komen alleen, veel mensen zijn samen: een groepje gemeenteleden, zoals uit Wommels. Een dominee met een paar mensen uit de kerk, zoals uit Houten. Of, het meest besproken voorbeeld: gemeente Veenendaal, die met 37 mensen kwam.

Vorig jaar kon het Inspiratie­festival niet doorgaan vanwege ­corona. Ook nu was het lange tijd onzeker of het ervan zou komen, vertelt ­dominee De Graaff onder het eten van een stamppot voor alle mensen die betrokken zijn bij de organisatie. De Graaff en haar team zijn met de voorbereidingen doorgegaan. Dus toen het groene licht kwam, kon de publiciteit beginnen, en regende het aanmeldingen, ­aldus de blije dominee.

Ook met de oplopende besmettingen was het volgens haar verantwoord het evenement te laten doorgaan. De organisatie volgt strikt de regels van de overheid. De 770 deelnemers zijn verspreid over tien tot vijftien locaties. Hun coronapas wordt gescand, en als ze die niet hebben kunnen ze zich nog ter plekke laten testen. “We willen dat het een feest voor iedereen is”, zegt De Graaff. “Met respect voor ieders keuze, maar je moet je wel laten testen en iedereen krijgt een bandje om, net als in de horeca.”

Zeven werken van barmhartigheid

Theatermaker Kees Posthumus heeft nog geen festival gemist. Dit keer is hij de presentator van Op7, een vrolijke en actuele, maar bij tijd en wijle ook serieuze talkshow over de zeven werken van barmhartigheid. De zaal, zo’n honderd mensen, komt een heel eind: hongerigen voeden, naakten kleden, vreemdelingen herbergen, gevangenen bezoeken. “Wie van u heeft dat weleens gedaan?”, vraagt de energieke artiest aan zijn kijkers. Er gaan zo’n tien vingers de lucht in – kerkleden zijn bovengemiddeld actief in vrijwilligerswerk, blijkt ook hier weer. Posthumus hoopt de volgende keer nog meer vingers te zien.

In de talkshow laat Posthumus zeven gasten aan het woord over die zeven werken van barmhartigheid. “Ik voel me hier als een vis in het water”, zegt de theatermaker, die met zijn voorstellingen kerken en andere zalen langsgaat, tegen betaling. “Dit is mijn publiek. Het zijn mensen die vernieuwing nastreven, die weleens wat anders willen.” Kerkelijk gesproken schat hij ze in als ‘van midden-orthodox tot vrijzinnig’.

De leeftijd ligt tussen de 60 en 70 jaar, zoals de mensen die ook bij hen in de kerk komen, zeggen de mannen uit Wommels. Met de generatie 20 tot 45 is het in die Friese gemeente in hun woorden ‘hopeloos’, en daarmee wijkt deze gemeente niet af van veel andere van de Protestantse Kerk in Nederland.

Ze zijn er wel, mensen uit die lastige doelgroep. Het zijn er zo’n honderd, meldt organisator De Graaff, die daar gelukkig mee is. Drie van vier vrouwen uit Veenendaal die net bij Pop in de Kerk zijn geweest, passen in die categorie: zij zijn tussen de 30 en 40. Bij hen en ook bij de oudste, van 53, gaan bij het laatste nummer True Colors de handen in de lucht. Ze hebben alle vier een functie in de kerk: ouderling, leidster van de kinderkerk, of contact­persoon voor de wijk.

Jong of oud maakt niet uit

En nu zijn ze dus met 33 andere ­gemeenteleden op Terschelling. Ze hebben er maar één woord voor: fantástisch. “Ja echt”, zegt de ­40-jarige Jolanda van de Pest. “Je komt helemaal tot jezelf. En je hebt heel leuk contact met andere mensen.” “Je komt allemaal christenen tegen. Het is heel verbindend om met mensen te zijn die ook geloven”, vindt Marthe Stegenga (33). En of die nou jong zijn of oud, dat maakt hun niet uit.

“Ze willen allemaal bouwen”, zegt ­Stegenga. Van de Pest spreekt over ‘een veilige plek’. In hun groepsapp hebben ze vandaag drie woorden: rust, eenvoud en aandacht. Die hebben ze óók gevonden bij de meditaties van dominicanen uit Rotterdam, bij wie ze al twee sessies hebben gedaan. Zó leuk, vanavond doen ze er gewoon nog een.

En zitten de heren uit Wommels al in de versnelling? Ja de accu is opgeladen: “We worden hier ­enthousiast. Het is geen verloren zaak.”